Een werknemer die zonder geldige reden weigert zijn werkzaamheden uit te voeren, is arbeidsjuridisch gezien 'verwijtbaar aan het handelen'. Dit betekent in normaal Nederlands dat hij zich schuldig maakt aan wangedrag. Hij komt dan zijn plichten als goed werknemer niet na en kan een ontslag op staande voet opleveren of reden zijn voor ontslag door wangedrag (verwijtbaar handelen).
Gewetensbezwaren werknemer
Maar als een werknemer wel een gegronde reden heeft om niet te werken, dan speelt het verwijtbaar handelen niet. Zo geniet de werknemer die door ziekte niet kan werken ontslagbescherming. Ook kun je een werknemer die door overmacht niet op het werk kan verschijnen (bijvoorbeeld door een file) eveneens niet ontslaan. Het gaat hierbij om omstandigheden die buiten de wil van de werknemer liggen.
Een werknemer kan ernstige gewetensbezwaren aandragen om bepaalde werkzaamheden niet uit te willen voeren. Verwijtbaarheid aan de kant van de werknemer hoeft daarbij niet te spelen. Denk daarbij aan het klassieke voorbeeld van de ambtenaar van de burgerlijke stand die weigerde homostellen te huwen. Andere voorbeelden zijn een verpleegkundige die niet wil assisteren bij vormen van euthanasie of een mantelzorger die vanuit haar geloofsovertuiging geen mannen wil wassen.
Als er sprake is van een situatie waarin een werknemer niet werkt door ernstige gewetensbezwaren, dan kan dat onder omstandigheden een reden zijn om het dienstverband te laten eindigen. Er moet dan een situatie zijn ontstaan waarin van jou als werkgever in alle redelijkheid niet verwacht kan worden om de arbeidsovereenkomst voort te zetten.
Onderzoeken andere oplossingen
Voordat je een ontbindingsverzoek in gang kunt zetten, wordt van jou als werkgever verlangd dat je eerst met deze werknemer in overleg treedt om te kijken of er een andere oplossing mogelijk is. Je zult je dan samen met de werknemer maximaal moeten inspannen om tot een oplossing te komen. Die oplossing vind je mogelijk in de herplaatsing van de werknemer in een aangepaste of in een andere functie. Ook scholing van de werknemer kan een rol spelen.
Heb je geen mogelijkheid om de werknemer een aangepaste of andere functie aan te bieden, dan kun je eerst proberen om de arbeidsovereenkomst met wederzijds goedvinden te beëindigen. Wil de werknemer daar niet meewerken aan een beëindigingsovereenkomst, dan kun je alsnog een ontbindingsverzoek voorleggen aan de kantonrechter.
Je onderbouwt de ontslagaanvraag met de volgende gegevens:
- de reden waarom de werknemer het werk weigert te doen;
- de mogelijkheden om de werknemer over te plaatsen. Zo nee, waarom niet;
- de mogelijkheden om de functie van de werknemer aan te passen. Zo nee, waarom niet.
Je levert daarbij alle relevante documenten aan die de aanvraag kunnen verduidelijken.
Wij helpen bij ontslag
Een advocaat of jurist is niet noodzakelijk bij een ontslagtraject. De Personeelsman heeft specialisten die helpen het ontslag goed te laten verlopen en betaalbaar te houden.
Ontslag door gewetensbezwaren werknemer / bijgewerkt 1 januari 2021